Oczekiwana od 3 lat Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 25/22 (poprzednio III CZP 11/21) wreszcie zapadła.
Uchwała jest w całości korzystna dla Konsumentów i zakłada:
1) brak możliwości „uzupełnienia” umowy jakimikolwiek postanowieniami w razie jej wadliwości;
2) nieważność całej umowy, w przypadku abuzywności klauzuli kursowej (brak możliwości tzw. „odfrankowienia”);
3) niezależność roszczeń o zwrot wpłaconych kwot przez kredytobiorców i wypłaconych przez bank (tzw. teoria dwóch kondykcji);
4) początek biegu przedawnienia roszczeń banku zaczyna się w następnym dniu po zakwestionowaniu umowy przez konsumenta (np. w wezwaniu do zapłaty);
5) brak możliwości domagania się jakichkolwiek dodatkowych świadczeń z tytułu nieważnej umowy przez obie strony (z wyjątkiem odsetek za opóźnienie należnych po skierowaniu wezwania do zapłaty do drugiej strony).
R. pr. Emil Waśkowski komentuje zapadła Uchwałę w następujący sposób:
„Uchwała zapadła o 3 lata za późno, bowiem wszystkie zagadnienia prawne, których dotyczy, zostały już rozstrzygnięte na korzyść konsumentów przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Nie oznacza to jednak, że Uchwała nie stanowi kolejnego silnego argumentu za szybszym rozstrzyganiem spraw „frankowych” oraz przecina niepewności, które wkradały się w orzecznictwo samego Sądu Najwyższego w ostatnim czasie. Jest to kolejne zwycięstwo „Frankowiczów”, choć jej znaczenie nie jest już tak wielkie, jak byłoby, gdyby uchwała zapadła w 2021 roku, a więc jej pierwotnym terminie. Dodatkowo, wydaje się, że banki będą starały się podważyć ważność Uchwały, argumentując to źle obsadzonym składem sędziowskim. Nie ma to jednak w mojej ocenie żadnego znaczenia, ponieważ Uchwała jedynie potwierdziła dominujące stanowisko występujące w dotychczasowym orzecznictwie sądów powszechnych oraz samego Sądu Najwyższego”.
Treść Uchwały prezentujemy poniżej:
Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2024 r.
1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.
3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.